Afstudeeronderzoek

Het is alweer een tijdje geleden dat ik iets heb gepubliceerd over mijn afstudeeronderzoek. In de afgelopen periode heb ik hard gewerkt aan het literatuuronderzoek. Hierover zal ik vandaag meer publiceren.

Het afstuderen richt zich op een van de scholen dat door de Inspectie van het Onderwijs als zwak is beoordeeld. Dit heeft o.a. te maken met dat de onderwijsopbrengsten, afgemeten aan de leerlingenprestaties over de afgelopen drie jaren, onvoldoende zijn.

Het managementprobleem betreft de te lage onderwijsopbrengsten, die op korte termijn (binnen één jaar) verbeterd moeten worden. Het afstudeeronderzoek wordt gericht op het onderzoeken van de oorzaken van het geconstateerde probleem. De bedrijfskundige vraag van de directie is het leveren van een bijdrage aan het verbeteren van de onderwijsopbrengsten. Dit wordt gedaan door een diagnostisch onderzoek uit te voeren naar oorzaken van de te lage onderwijsopbrengsten, op het gebied van leiderschap via cultuur. Dit wordt gedaan middels een gap-analyse waarbij het huidige leiderschap en cultuur wordt vergeleken met de kenmerken van een passend leiderschap en cultuur om te komen tot hoge leerprestaties die leiden tot onderwijsopbrengsten conform de eisen van de Inspectie van het Onderwijs. De verschillen uit deze vergelijking worden gezien als de oorzaken voor de te lage onderwijsopbrengsten binnen de teams onderbouw en bovenbouw van de afdeling VMBO-tl van CVMBO.

De keuze voor de organisatieaspecten leiderschap en cultuur is o.a. gebaseerd op de conclusie van de Inspectie van het Onderwijs. “De Inspectie van het Onderwijs heeft geconstateerd dat op scholen, waar de opbrengsten achterblijven bij de verwachte opbrengsten, er bijna altijd problemen zijn op het gebied van personeel en organisatie (Inspectie van het Onderwijs, 2006). De inspectie onderscheidt daarbij problemen in het functioneren van het management en problemen met betrekking tot het team.” (Van Groen, 2007:5) Scheerens en Bosker (1997) geven aan dat het effect van leiderschap op de leerprestaties klein is (in Ten Bruggencate, 2009:4-5). Het effect kan toch grote gevolgen hebben, aangezien het gaat om een effect van één of enkele personen op vele anderen (Witziers, Bosker & Krüger, 2003:415).

Uit onderzoek van Witziers et al. (2003) blijkt dat een verband bestaat tussen leiderschap en de cultuur, de organisatie, het gedrag van docenten en de praktijk in de klas, terwijl deze factoren op hun beurt gerelateerd zijn aan leerprestaties (in Ten Bruggencate, 2009).

Doelstelling en vraagstelling onderzoek

De doelstelling van dit onderzoek is een bijdrage leveren aan de verbetering van de onderwijsopbrengsten van de afdeling VMBO-tl van CVMBO,

door

het maken van een diagnostische gap-analyse, waarbij het huidige leiderschap en cultuur binnen de teams onderbouw en bovenbouw van de afdeling VMBO-tl van CVMBO wordt vergeleken met de kenmerken van leiderschap en cultuur om te komen tot hoge leerprestaties die leiden tot onderwijsopbrengsten conform de eisen van de Inspectie van het Onderwijs.

Op basis van het onderzoeksmodel en de geformuleerde doelstelling zijn onderstaande centrale vragen en deelvragen geformuleerd. Aangezien het binnen dit onderzoek gaat om het achterhalen van de oorzaken van de te lage onderwijsopbrengsten, is gekozen voor centrale vragen gericht op verklarende kennis. Daarnaast is gekozen voor vragen gericht op beschrijvende kennis, zodat inzicht wordt verkregen in het huidige leiderschap en cultuur.

a. Welk leiderschap en welke cultuur is passend om te komen tot hoge leerprestaties en onderwijsopbrengsten conform de eisen van de Inspectie van het Onderwijs?

I. Waar bestaan de onderwijsopbrengsten in het VO uit?

II. Wat is het indirecte effect van leiderschap op de leerprestaties die leiden tot onderwijsopbrengsten conform de eisen van de Inspectie van het Onderwijs in het VO?

III. Wat is de mediërende rol van cultuur in het verband tussen leiderschap en leerprestaties die leiden tot onderwijsopbrengsten conform de eisen van de Inspectie van het Onderwijs in het VO?

IV. Wat is de norm voor leiderschap om te komen tot hoge leerprestaties en onderwijsopbrengsten conform de eisen van de Inspectie van het Onderwijs?

V. Wat is de norm voor cultuur om te komen tot hoge leerprestaties en onderwijsopbrengsten conform de eisen van de Inspectie van het Onderwijs?

b. Wat zijn de kenmerken van het huidige leiderschap en cultuur binnen de teams onderbouw en bovenbouw van de afdeling VMBO-tl?

I. Wat zijn de kenmerken van het huidige leiderschap binnen het team onderbouw en het team bovenbouw van de afdeling VMBO-tl?

II. Wat zijn de kenmerken van de huidige cultuur binnen het team onderbouw en het team bovenbouw van de afdeling VMBO-tl?

c. Wat leert ons van de vergelijking van de analyseresultaten van de twee onderzochte teams van de afdeling VMBO-tl met de norm voor leiderschap en cultuur met het oog op het doen van aanbevelingen voor het leveren van een bijdrage aan verbetering van de onderwijsopbrengsten?

I. In welke mate is het huidige leiderschap passend binnen de teams onderbouw en bovenbouw van de afdeling VMBO-tl in vergelijking met de norm?

II. In welke mate is de huidige cultuur passend binnen de teams onderbouw en bovenbouw van de afdeling VMBO-tl in vergelijking met de norm?

d. Welke aanbevelingen kunnen worden geformuleerd voor de ontwikkeling van leiderschap en cultuur binnen de teams onderbouw en bovenbouw van de afdeling VMBO-tl, zodat een bijdrage geleverd wordt aan het verbeteren van de leerprestaties en de onderwijsopbrengsten?